Bukan Islam Pegangan Jawatan
Berikutan cadangan untuk melantik bekas ketua menteri Tan Sri Joseph Pairin Kitingan sebagai ketua negara Sabah seterusnya, peguam di sini bersetuju bahawa tiada apa-apa dalam Perlembagaan negeri yang menghalang seseorang bukan Islam daripada memegang jawatan itu walaupun mungkin terdapat “halangan” dalam cara.
Peguam yang bercakap dengan Malay Mail bersetuju bahawa undang-undang negeri tidak memperuntukkan gabenor atau Yang di-Pertua Negeri yang dilantik sebagai agama tertentu dan hanya perlu menjadi rakyat Sabah, dan tanpa sebarang kepentingan perniagaan atau keuntungan yang aktif.
“Yang di-Pertua Negeri boleh menjadi mana-mana orang yang merupakan warganegara Sabah secara lahir dan dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong selepas berunding dengan ketua menteri. Baik sumpah jawatan TYT mahupun kelayakan bakal TYT tidak memerlukan orang itu beragama Islam,” kata peguam perlembagaan Tengku Datuk Fuad Ahmad.
TYT ialah huruf awal untuk “Tuan Yang Terutama”, kehormat Melayu yang digunakan untuk merujuk kepada gabenor.
Bagaimanapun, beliau berkata terdapat halangan yang boleh menyukarkan pelantikan seseorang bukan Islam ke jawatan itu.
“Sebagai contoh, sumpah jawatan memerlukan TYT untuk melindungi dan mempertahankan Islam. Berdasarkan Perkara 5A, Islam adalah sebagai agama rasmi negara, dan TYT terikat untuk melindungi dan mempertahankan Perkara 5A,” katanya merujuk kepada peruntukan dalam perlembagaan negeri.
“Mungkin agak janggal bagi seorang bukan Islam untuk diletakkan dalam kedudukan di mana dia mesti melindungi dan mempertahankan Islam untuk Sabah dan Malaysia.”
Beliau juga berkata bahawa konvensyen perlembagaan, walaupun tidak bertulis, telah menunjukkan bahawa ketua negara Sabah mestilah beragama Islam.
Kesemua sepuluh gabenor Sabah yang lalu adalah beragama Islam, termasuk bapa pengasas Tun Fuad Stephens, yang dilahirkan sebagai Donald Stephens dan memeluk agama Kristian pada 1971 sebelum beliau memegang jawatan gabenor pada 1973, yang ketika itu dikenali sebagai Yang di-Pertua Negara.
Dalam tempoh itu, Yang di-Pertua Negeri juga merupakan ketua agama Islam di Sabah.
Perlembagaan telah dipinda pada 1986, di bawah kerajaan Parti Bersatu Sabah, untuk menjadikan Yang di-Pertuan Agong sebagai ketua agama Islam di Sabah dan bukannya TYT.
“Lebih-lebih lagi, Agong mungkin mempunyai keutamaan kepada Yang di-Pertua Negeri yang beragama Islam dan tidak terikat secara khusus untuk bertindak atas nasihat ketua menteri – Agong hanya perlu berunding dengan ketua menteri,” kata Fuad.
Seorang lagi peguam yang berpangkalan di Sabah, Yusri Pungut, mendakwa adalah “tidak masuk akal dan di luar jangkaan munasabah” untuk melantik seorang bukan Islam sebagai TYT, kerana TYT berada pada tahap yang sama dengan Sultan dari segi fungsinya.
“Secara asasnya, fungsi TYT hampir sama dengan Sultan atau pemerintah bagi negeri yang tiada … Sabah adalah salah satu negeri tanpa Sultan.
Muslim: Tidak Diperlukan
Bagaimanapun, beliau mengakui bahawa Agong adalah ketua agama Islam bagi negeri itu, dan sememangnya tidak ada keperluan untuk TYT menjadi seorang Islam di bawah mana-mana Perlembagaan persekutuan atau negeri.
“Tetapi saya percaya ia adalah tidak perlu kerana hasrat Parlimen atau Dewan Undangan Negeri adalah untuk memastikan tradisi bersejarah itu kekal utuh demi menjaga kedaulatan Agong dan raja-raja.
“Saya tidak fikir Yang di-Pertuan Agong akan berfikir bahawa (a) bukan Islam layak dilantik sebagai TYT,” katanya ketika dihubungi.
Bagaimanapun, seorang lagi peguam kanan, Roger Chin tidak bersetuju dan percaya gelaran TYT tidak setanding dengan Sultan.
“Terdapat dua perbezaan utama antara peranan perlembagaan sembilan raja keturunan dan empat Yang di-Pertua Negeri. Walaupun Yang di-Pertua Negeri adalah ahli Majlis Raja-raja, mereka tidak boleh mengambil bahagian dalam pemilihan Agong, perbincangan berkaitan hak-hak keistimewaan raja-raja Melayu dan perkara-perkara mengenai pemeliharaan agama Islam.
“Tambahan pula, Yang di-Pertua Negeri tidak berfungsi sebagai ketua agama Islam di negeri mereka; peranan itu dilaksanakan oleh Agong,” katanya.
Chin, yang juga presiden Persatuan Undang-Undang Sabah, berkata tiada apa-apa undang-undang yang menghalang seseorang bukan Islam daripada dilantik sebagai TYT.
“Secara undang-undang, tiada apa yang menghalangnya. Tetapi ia sentiasa seorang Muslim dan apabila mereka melantik seorang bukan Islam sebagai ketua hakim dan peguam negara, ini menghadapi kekecohan yang besar,” katanya.
Tan Sri Tommy Thomas adalah bukan Islam pertama dilantik sebagai peguam negara di bawah kerajaan Pakatan Harapan yang berumur pendek, dengan Tun Richard Malanjum menjadi ketua hakim negara pada 2018.
“Tetapi hak dan agama masih sangat dilindungi oleh Agong sebagai ketua agama Islam bagi Sabah.
“Dewan Undangan bertanggungjawab membuat peruntukan bagi mengawal selia hal ehwal agama Islam dan untuk membentuk sebuah majlis untuk menasihati Yang di-Pertuan Agong dalam perkara berkaitan agama Islam,” katanya.
Awal minggu ini, Persatuan Kebudayaan Kadazandusun mencadangkan bekas ketua menteri Tan Sri Joseph Pairin Kitingan sebagai TYT seterusnya, kerana penggal semasa Tun Juhar Mahiruddin akan berakhir. Walau bagaimanapun, tiada had bilangan penggal yang boleh dipegang oleh seseorang.
Mereka berkata Pairin, yang merupakan Huguan Siou atau pemimpin terpenting bagi kaum Kadazandusun adalah pilihan yang sesuai kerana beliau berasal dari kaum terbesar di Sabah, telah berkhidmat di negeri ini dan masyarakat Kadazandusun-Murut dengan penuh hormat selama beberapa dekad.
Setiausahanya Suman Yasambun juga menegaskan bahawa tidak ada keperluan agama di bawah Perlembagaan Negeri dan atas semangat pengembalian semula hak negeri, Sabah dahulunya adalah sebuah negeri sekular dengan kebebasan beragama menjadi salah satu syarat untuk Sabah menyertai membentuk Persekutuan Malaysia pada tahun 1963.
Baca lagi | Rang Undang-undang Perbekalan 2023 ditetapkan untuk bacaan kali pertama di Dewan Rakyat hari ini
