Kontroversi berhubung pajakan Pulau Pinang kembali mencetuskan perdebatan hangat antara kerajaan negeri Kedah dan Pulau Pinang, apabila Menteri Besar Kedah, Datuk Seri Muhammad Sanusi Md Nor, memaklumkan bahawa Kedah kini berada di fasa akhir memuktamadkan pelantikan pasukan guaman untuk memulakan tindakan undang-undang berkaitan isu tersebut.
Langkah itu dilihat sebagai usaha Kedah untuk menuntut semula hak sejarah ke atas pajakan Pulau Pinang, suatu perkara yang berpunca daripada perjanjian lebih dua abad lalu antara Sultan Kedah dan Syarikat Hindia Timur British pada tahun 1786. Namun, bagi kerajaan Pulau Pinang, isu tersebut sudah lama diselesaikan dan kini tidak lagi relevan dalam kerangka undang-undang moden serta Perlembagaan Persekutuan Malaysia 1957.
Pulau Pinang dan Kedah: Sejarah Pajakan Pulau Pinang yang Lebih 200 Tahun
Asal usul pajakan Pulau Pinang bermula pada 1786 apabila Francis Light, mewakili British East India Company, menandatangani perjanjian dengan Sultan Kedah untuk menduduki Pulau Pinang sebagai pangkalan perdagangan. Sebagai balasan, Kedah dijanjikan bayaran tahunan, yang kini menjadi asas kepada tuntutan semasa.
Sejarawan berpendapat bahawa pajakan Pulau Pinang telah berubah maksudnya selepas penubuhan Persekutuan Tanah Melayu pada tahun 1957. Pulau Pinang disenaraikan sebagai salah satu negeri berdaulat di bawah Perkara 1(2) Perlembagaan Persekutuan, menjadikannya sama taraf dengan negeri lain, bukan sekadar tanah pajakan atau jajahan takluk.
Namun, Kedah menegaskan bahawa walaupun status politik berubah, prinsip sejarah dan kontrak asal masih sah dari sudut moral serta adat pemerintahan Melayu. Ini menjadi asas kepada tuntutan royalti baharu yang dikemukakan oleh kerajaan Kedah kepada Kerajaan Persekutuan pada 2021 berjumlah RM100 juta bagi pajakan Pulau Pinang yang dikatakan tidak pernah dinilai semula sejak lebih dua abad lalu.
Kenyataan Balas Kerajaan Pulau Pinang Terhadap Menteri Besar Kedah Sanusi
Pengerusi Jawatankuasa Pelancongan dan Ekonomi Kreatif negeri, Wong Hon Wai, dalam kenyataannya menegaskan bahawa pajakan Pulau Pinang sudah tidak mempunyai sebarang kesan undang-undang selepas 1957. Menurut beliau, isu itu adalah “perkara lama” dan seharusnya tidak dijadikan agenda politik semasa.
“Perlembagaan Persekutuan sudah menetapkan Pulau Pinang sebagai negeri berdaulat. Tidak ada lagi istilah negeri pajakan selepas kemerdekaan,” katanya.
Beliau turut menyarankan agar pemimpin Kedah memberi tumpuan kepada usaha menarik pelabur dan memperkukuh ekonomi negeri, bukannya membangkitkan isu sejarah yang boleh menjejaskan hubungan baik antara dua negeri berjiran.
Peranan Kerajaan Persekutuan dan Cabaran Perundangan Isu Pajakan Pulau Pinang
Kerajaan Persekutuan sebelum ini pernah menjadi pihak perantara dalam isu pajakan Pulau Pinang, namun tiada keputusan muktamad dicapai. Peguam perlembagaan berpandangan bahawa Kedah sukar membuktikan hak undang-undang ke atas Pulau Pinang kerana dokumen perjanjian 1786 itu sudah diatasi oleh undang-undang baharu selepas pembentukan Malaysia.
Profesor Undang-Undang Universiti Malaya, Dr. Farid Rahman, menjelaskan bahawa tindakan undang-undang yang dirancang Kedah mungkin lebih bersifat simbolik daripada praktikal.
“Dari sudut undang-undang antarabangsa dan perlembagaan, pajakan Pulau Pinang tidak lagi wujud. Namun, isu ini mungkin digunakan sebagai simbol perjuangan maruah negeri atau sejarah identiti Kedah,” katanya.
Pandangan masyarakat mengenai pajakan negeri Pulau Pinang terbahagi dua. Ada yang melihat langkah Kedah sebagai usaha mempertahankan warisan sejarah, manakala sebahagian besar menganggap ia sekadar isu politik menjelang pilihan raya.
Pemerhati politik berpendapat isu ini boleh menggugat keharmonian antara dua negeri yang saling bergantung dalam aspek ekonomi dan pelancongan. Pulau Pinang kini menjadi pusat pelaburan utama di utara Semenanjung, manakala Kedah memainkan peranan penting sebagai negeri sokongan dalam sektor pertanian dan tenaga kerja.
Jadual Ringkas Pajakan Pulau Pinang
| Tahun | Peristiwa Utama | Pihak Terlibat | Implikasi Terhadap Pajakan |
| 1786 | Perjanjian antara Sultan Kedah dan Francis Light | British East India Company & Kedah | Pulau Pinang diserahkan sebagai pangkalan perdagangan |
| 1800 | Pajakan diperluas hingga ke Seberang Perai | British & Kedah | Bayaran pajakan tahunan diteruskan |
| 1957 | Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu | Kerajaan Persekutuan | Pulau Pinang diiktiraf sebagai negeri berdaulat |
| 2021 | Kedah menuntut bayaran RM100 juta | Kerajaan Kedah & Persekutuan | Tuntutan semula nilai pajakan |
| 2025 | Kedah rancang tindakan undang-undang | Kerajaan Kedah | Isu pajakan Pulau Pinang dibangkit semula |
Isu Ini dari Sudut Ekonomi dan Hubungan Antara Negeri
Ekonomi Pulau Pinang kini menyumbang lebih 6% kepada KDNK Malaysia, menjadikannya antara negeri paling maju. Sekiranya isu pajakan negeri Pulau Pinang terus dimainkan, ia boleh menimbulkan kesan domino terhadap pelabur asing.
Kerajaan negeri Pulau Pinang menegaskan bahawa kestabilan dan kejelasan status perundangan adalah faktor utama pelabur memilih negeri itu. Oleh itu, sebarang cubaan mengaitkan isu pajakan lama dengan pentadbiran moden dianggap tidak membantu pertumbuhan ekonomi.
Isu pajakan Pulau Pinang kini bukan sekadar soal sejarah tetapi mencerminkan cabaran dalam memahami sempadan antara warisan dan realiti politik moden. Sama ada Kedah akan meneruskan tindakan undang-undang atau tidak, yang pasti polemik ini telah membuka semula lembaran lama hubungan dua negeri utara tanah air.
Soalan Lazim (FAQ) Pajakan Pulau Pinang
1. Apakah maksud pajakan Pulau Pinang?
Pajakan negeri Pulau Pinang merujuk kepada perjanjian tahun 1786 antara Sultan Kedah dan British untuk membenarkan penggunaan Pulau Pinang sebagai pangkalan perdagangan dengan bayaran tahunan tertentu.
2. Adakah pajakan Pulau Pinang masih sah dari segi undang-undang?
Tidak. Selepas 1957, Pulau Pinang diiktiraf sebagai negeri berdaulat dalam Perlembagaan Persekutuan dan pajakan itu dianggap tidak lagi berkuat kuasa.
3. Mengapa Kedah masih menuntut bayaran pajakan Pulau Pinang?
Kerajaan Kedah berpendapat bahawa perjanjian asal masih mempunyai nilai moral dan sejarah serta tidak pernah dibatalkan secara rasmi.
4. Apakah kesan isu pajakan Pulau Pinang terhadap ekonomi negeri?
Isu ini berpotensi menjejaskan keyakinan pelabur sekiranya dijadikan polemik politik berterusan antara Kedah dan Pulau Pinang.
5. Adakah kerajaan Persekutuan akan campur tangan dalam isu yang dibangkitkan Sanusi ini?
Kemungkinan besar, kerana status Pulau Pinang di bawah Perlembagaan berada dalam bidang kuasa Persekutuan, bukan negeri Kedah semata-mata.
